Karaciğer Yağlanması ve Beslenme Tedavisi

KARACİĞER YAĞLANMASI VE BESLENME TEDAVİSİ

Karaciğer, 1,5-2 kiloya varan ağırlığı ile vücudumuzun en büyük organıdır. Kan kimyasının düzenlenmesi ve vücut beslenme dengesinin kurulmasında birincil role sahiptir. Ayrıca vücudumuzun önemli bir temizleme ve boşaltım organıdır. Bu nedenle karaciğerin sağlığına dikkat etmek gerekmektedir. Normal yağ içeriği %10’dan daha az olan karaciğerde bu miktarın artmasına karaciğer yağlanması (hepatosteatoz) denir. Yağlanma, karaciğer için başlangıçta ciddi bir tehdit oluşturmasa da bu karaciğerin yüksek rezerv kapasitesi ile ilgili bir durumdur. Karaciğer, kendini yenileme kabiliyeti çok yüksek olan bir organdır. Ama aşırı yağ birikimi zamanla karaciğerde iltihaba yol açabilir. Ülkemizde her 4 yetişkinden birinde görülen ve tüm dünyada giderek yaygınlaşan karaciğer yağlanmasının, karaciğerde yapısal ve fonksiyonel bozukluklara yol açtığını belirterek, siroz ve karaciğer kanseri gibi çok tehlikeli hastalıklara neden olabilir.
 

Karaciğer Yağlanmasının Nedenleri

Karaciğer yağlanmasının nedenleri temel olarak alkole bağlı (alkolik karaciğer yağlanması) veya alkol dışı diğer nedenler (non-alkolik karaciğer yağlanması) olarak ikiye ayrılır. Alkol dışı karaciğer yağlanması nedenlerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:

• Obezite,
• Şeker hastalığı,
• Açlık veya hızlı kilo kaybı,
• Wilson hastalığı,
• Aşırı yağlı beslenme,
• Uzun süreli damar yolu ile (parenteral) beslenme,
• Aşırı A vitamini kullanma,
• Bazı ilaçlar ve zehirler.

Belirti ve Bulgular

Karaciğer yağlanmasının özel bir belirtisi veya bulgusu yoktur. Genellikle herhangi bir belirti vermez. Ancak karaciğerinde yağlanması olan insanlarda; bazen karnın sağ üst tarafında dolgunluk hissi, halsizlik, çabuk yorulma gibi belirtiler görülebilir. Çok nadir olarak karaciğer yağlanmasına bağlı ileri karaciğer hastalığı olan insanlarda kaşıntı, iştahsızlık, sarılık ve bulantı görülebilir.

Tedavi

Alkol alımına bağlı karaciğer yağlanmasında tek tedavi yöntemi alkol alımının kesilmesidir. Alkol dışı karaciğer yağlanmasında ise bugüne kadar 10′dan fazla ilaç kullanılmıştır ancak kesin bir fayda elde edilememiştir.
Tedavinin esasları; yaşam tarzı değişikliği, egzersiz, diyetteki yağ miktarının azaltılmasıdır.

Beslenme Tedavisi

• Basit karbonhidratlar yerine (Beyaz/esmer ekmek, pirinç, patates, un/mısır, pizza/makarna, cips, mısır gevreği, fruktoz içeren meyve suları, gazlı içecekler) kompleks karbonhidratları (tam buğday, tahıl, baklagiller, taze meyve, yeşil sebze) tercih edin.
• Karaciğer yağlanmasına karşı fazla kilolardan kurtulmak şarttır. Ancak kesinlikle şok diyetlerden uzak durun. Şok diyetler karaciğer, kalp ve böbreklere zarar verirken ölüme bile yol açabiliyor. Üstelik hızlı, ani kilo kaybı sanılanın aksine yağlardan kurtarmıyor, bilakis karaciğere yağ asidi akımını artırarak kendi başına karaciğer yağlanmasına yol açabiliyor.
• Mevsim sebze ve meyvelerini tüketin.
• Alkolden mutlaka kaçının. Alkol sonucu vücutta biriken toksinler, karaciğer hücrelerine zarar vererek siroz oluşmasını kolaylaştırıyor; siroz ve karaciğer yetmezliği gibi ölümcül sonuçlar doğurabilecek hastalıklara neden olabiliyor.
• Bilinçsiz olarak kullanılan bazı bitkisel ürünler karaciğere fayda yerine zarar verebiliyor. Açıkta satılan, nereden geldiği belirsiz, içeriği bilinmeyen ve laboratuvar şartlarında sınanmamış ürünlerin kullanılması karaciğeri iflasa götürebiliyor.
• Günde bir fincan şekersiz kahve tüketin.
• Gereksiz ilaç kullanmayın. Kahvenin; içerdiği kafeol, kafestol, karweol, polifenol ve melanoid gibi antioksidan ve iltihabı önleyici maddeler sayesinde karaciğerde yağlanma ve alkole bağlı karaciğer hasarına iyi geldiğini, siroz hatta karaciğer kanserini önlediğini ortaya koyuyor.
• Günde en az 45 dakika tempolu yürüyüş yapın.
• Kilonuzun %3’ünü kaybettiğiniz zaman karaciğer yağlanması gerilemeye başlıyor. Kilonuzun %10’u gidince karaciğer kendini yenileme hızı artıyor ve yağlanma büyük oranda kayboluyor.

Diyetisyen Ali Yoldaş