IUI (Aşılama), erkekten alınan sperm hücresinin, yumurtlama döneminde kadının rahim içerisine verilmesi işlemidir. Bu tedavi, sperm hücrelerinin rahim yoluyla tüplere geçerek yumurta hücresini döllemesinde problem yaşayan çiftlere önerilebilir.
Aşılamanın uygulanabilmesi için, hastanın tüplerinden en az bir tanesinin açık olması, sperm hücrelerinin sayı, hareket ve morfolojisinin (normal görünümlü sperm yüzdesi) de aşılama yapılabilecek sınırlar dahilinde olması gerekmektedir.
Aşılama döneminde, yumurtalıkların uyarılması amacıyla dışarıdan ilaç verilmektedir. Bu verilen ilaçların hedefi yumurtalıklarda sağlıklı bir şekilde follikül ( içinde yumurta hücresi bulunduran yapı) gelişimini sağlamaktır.
Ultrasonografi ve hormon analizi ile yumurta gelişimi takip edilmektedir. USG de denilen ultrasonografi, yumurta hücresinin boyutlarını takip etmeye yardımcı olur. Bu boyut takibi tedavi için çok önemlidir, çünkü follikül büyüklüğü 17-18 mm civarına geldiğinde, çatlamaya hazır hale gelmiş demektir. Hormon analizinde ise östrojen ve LH hormonlarının ölçümleri yapılmaktadır. Östrojen hormonunun artması, sağlıklı bir follikül gelişimini göstermektedir. LH hormonu ise yumurtlama döneminde ani bir yükselme göstererek follikülün çatlamasına ve yumurta hücresinin serbestleşmesine sebep olmaktadır. Serbestleşen yumurta hücresi tüplere geçtikten sonra sperm hücresi tarafından döllenir. LH hormonundaki beklenmeyen bir yükseliş yumurtanın erken çatlamasına ve aşılama işleminin yapılamamasına sebep olabileceğinden bu ölçümler takipte çok büyük önem taşımaktadır.
Hasta adetin 3-5. günleri ilaçları kullanmaya başlar. 8-9. günler USG ve hormon tahlillerine başlanarak doz ayarlaması yapılır ve bundan sonra gün aşırı takibe devam edilir.
Follikül büyüklüğü USG’de 18-20 mm ye ulaştığında, hCG hormonunun dışarıdan iğne yardımıyla verilmesiyle çatlatılır. Bu hormon follikülün çatlamasını ve yumurta hücresinin serbestleşmesini sağlamaktadır.
Aşılama günü erkekten alınan sperm numunesi bir dizi işlemden geçirilip, yumurta hücresini dölleme ihtimali en yüksek olan sperm hücreleri ayrılarak kateter adı verilen plastik bir kanül yardımıyla rahim içerisine enjekte edilmektedir.
Çoğul gebelik: Aşılama işlemi için kullanılan ilaçlar yumurtalıklarda birden fazla follikül gelişimine sebep olabileceğinden, çoğul gebelik oranında bir artış olmaktadır.
Hiperstimülasyon sendromu: Yumurtalıklar bazen kullanılan ilaçlara aşırı cevap verebilmekte, bu da yumurtalıklarda büyüme, ve şiddetli vakalarda ender olarak karında su toplanmasına sebep olabilmektedir.
Yumurtalıkların kullanılan ilaçlara cevap vermemesi: Ender olarak yumurtalıklar kullanılan ilaçlara yetersiz cevap verebilir, bu da o ay aşılamanın yapılamamasına sebep olur.
Folikülün erken çatlaması: LH hormonunun beklenmeyen yükselişi sebebiyle follikül çatlaması beklenenden daha erken olabilir, bu da aşılamanın o ay yapılamamasına sebep olur.
Aşılama tedavisinin başarı şansı, tedavi başına %15-20 civarındandır. Eğer erkek partnerin sperm sayısı normal sınırlar içerisindeyse ve kadının tüpleri sağlıklı ise bu şans bir yıl içerisinde birkaç denemeden sonra %50 civarına kadar ulaşabilir. Ortalama olarak 3-4 aşılama siklusu denendikten sonra başarılı olunamazsa IVF tavsiye edilmektedir.
Trdoktor; blog sayfasıdır. Trdoktor blog sayfası üzerinde doktorların yazdığı makale ve videoları görünütleyebilirsiniz.