Trikotillomani (TTM), saç dökülmesi ile sonuçlanan kronik saç çekmedir. Bireyler, genellikle saçları çekmeden önce veya çekmeye karşı direnmeye çalışırken gerginlik ve saç çektikten sonra tatmin duygusu hissederler. Bireyler, çekme ve saç çekme istekleri ile mücadeleleri nedeniyle, yaşamlarının önemli alanlarında genellikle ciddi sıkıntı yaşarlar.
İnsanların saçlarını en çok çektiği yerler şunlardır:
Yaygınlık
Genç yetişkinlerin % 10 ile 15'inin saçlarını çektiği ancak % 2 ile % 3'ünde gözle görülür bir kayıp ve çekmeden dolayı kayda değer sıkıntılar yaşanmaktadır.
Saç –kıl kaybı, az saç çekmekten daha şiddetli çekime kadar değişebilir ve değişik derecelerde sıkıntıya yol açan bir süreklilikte ortaya çıkabilir.
Cinsiyet Farklılıkları
Trikotillomani, kadınlarda erkeklerden daha çok görünmektedir. Cinsiyet dağılımı çocuk ve ergenlerde birbirine daha yakındır yani kız ve erkeklerde görülme oranı benzerdir.
İlişkili Sorunlar
TTM'li insanlar sıklıkla kaygı ve depresyon yaşarlar ve cilt koparma, tırnak yeme ve parmak emme gibi davranışlarda bulunabilirler.
Başlama Yaşı
Ortalama başlangıç yaşı 13’tür. Saç çekme işlemi bazen stresli bir yaşam olayı ya da çevresel koşullarda bir değişiklik ile başlar, ancak birçok durumda başlangıcının net bir nedeni yoktur.
Saç Çekme Modelleri
Bazen saçı çekmeden önce saça dokunma veya saçı okşama olur. Saç çekme işlemi, genellikle saç uzun olduğunda başparmak etrafında sararak veya kısa olduğunda başparmak ve işaret parmağıyla kavrayarak yapılır. Bazen çekmeye yardımcı olmak için cımbız kullanabilir. Çoğu zaman, saçlar kendi vücudundan çekilir, ancak bazı kişiler diğer insanlardan hatta evcil hayvanlarından çektiğini bildirirler. Saçlar çekildikten sonra atılabilir veya çekme sonrası ritüelleri için kullanılabilir. Çoğu kimse parmakları arasında ovuşturduğunu rapor etmiştir. Bazıları ise çiğneyebilir veya yutabilir.
Genetik ve Biyolojik Faktörler
Trikotillomani tanısı alan bireylerin birinci derece akrabalarında diğer psikiyatrik bozuklukların yanı sıra kıl çekmenin görülme olasılığı daha fazladır. Birinci derece akrabalarında en yaygın görülen tanılar depresif bozukluk, kaygı bozukluğu ve maddeyi kötüye kullanımıdır. Trikotillomanili kişiler, ağrı için daha yüksek bir eşiğe sahip olabilir.
Otomatik ve Odaklanarak Saç Çekme
Dikkat vermek gerektiren bir çekmeye odaklanarak saç çekme denirken, otomatik saç çekme farkındalık dışında olan saç çekme durumudur. Genellikle, çekmenin yaklaşık % 75'i otomatik saç çekmedir. Odaklanarak saç çekmede, bilinçle çekmeyi ve çekmek için güçlü bir dürtü tanımlanır. Odaklanarak saç çekmeyi rapor eden kişiler genellikle çekmeden sonra kaygı veya gerginlikte azalmalar bildirirler. Bu çekme türü, dürtüler, hisler, düşünceler veya duygular gibi özel deneyimleri kontrol etmek için yapılır.
Alışkanlığı Tersine Çevirme(HRT) ve Uyaran Kontrolü Nedir?
Alışkanlığı tersine çevirme eğitimi veya HRT, çekme hareketini durdurmak için yararlı bir tekniktir. HRT, kişiye kıl çekme hakkında bilgilendirerek ve kıl çekmeyi durdurmaya bir çözüm sunarak çekme konusunda kişiye yardımcı olmaktadır. Tedavide öğrenilen ikinci tekniğe uyaran kontrolü denir. Bir davranışın ortaya çıkması olasılığı yapılması zorlaştırılğında daha az olur. Uyaran kontrolünün amacı, hayatta kıl çekmenin daha zor hale geldiği görece basit stratejiler üretmektir. Kıl çekmeyi sağlayan ve kolaylaştıran farklı durumları tanımlamak için terapistinizle birlikte çalışın.
Trdoktor; blog sayfasıdır. Trdoktor blog sayfası üzerinde doktorların yazdığı makale ve videoları görünütleyebilirsiniz.