İLK GÖRÜŞMEYE HAZIRLIK SÜRECİ
Psikiyatrik değerlendirme ve tedavi sürecinin verimli şekilde geçirilmesi için bazı durumlara dikkat edilmesi gerekir. Bu sürecin nasıl başladığı en önemli unsurlardan bir tanesidir. Tedavinin en önemli parçası olan, psikiyatristle çocuğun/gencin/ailenin birlikte yol almasını sağlayan ve tedavi başarısını etkileyen terapötik işbirliğini ilk görüşmeden itibaren oluşturmak gerekir. Süreçle alakalı yeteri kadar bilgilendirilmeyen veya zorla görüşmeye getirilen bir çocukla/gençle bunun oluşturulması ve tedaviden verim alınması çok daha zordur. Bu bağlamda çocuğun/gencin bu konuda önceden bilgilendirilmesi ve psikiyatrik değerlendirilmeye hazır hale getirilmesi gerekir. Çocuğun/gencin, kiminle, nerede, ne zaman, hangi amaçla görüşüleceği konusunda karar verme sürecine aktif bir şekilde katılımı sağlanmalıdır. Psikiyatristle yapacağı görüşmenin amacını bilen çocuk/genç, görüşme süresinin daha verimli kullanılmasına yardımcı olabilir. Böylece tedavi sürecinin daha başarılı geçmesi sağlanabilir. Çocuğu/genci ilk görüşmeye hazırlama görevi de ebeveyne düşmektedir.
Çocuğunuzu görüşmeye nasıl hazırlayacaksınız?
- 3-5 yaş arası: Bilgi verilmeden getirilen bazı çocuklarla verimli seans geçirme ihtimali olsada kandırılarak ya da oldu-bittiye getirilerek görüşmeye getirilen çocukların çoğu ya görüşmeye girmeyi reddediyor ya da görüşme odasına girse bile içtenlikle işbirliği yapamayacak kadar anne babasına öfkeli olabiliyor. Bu nedenle, görüşmenin gerekçesini çocuğunuza uygun bir dille anlatın. Bu durumu anlatmak için çocuğunuzun ve sizin sakin, rahat ve olumlu olduğu bir zamanı tercih edin. Bu yaş grubunun gerektirdiği şekilde somut örnek vererek anlatılırsa çocuk açısından daha anlaşılır olacaktır. Örneğin; tutturmaları ve öfke nöbetleri olan çocuğunuza şöyle bir açıklama yapabilirsiniz:
Hani bazen sen bir şey istediğinde biz olmaz diyoruz, sonra da birbirimize kızıyoruz ya, işte böyle durumlarda ne yapacağımızı bir doktora soracağız. Bu doktor diğer doktorlardan farklı bir doktor. Bu doktor ‘dinleyen doktor’ ve konuşarak muayene yapıyor.
- 5 yaş sonrası: Çocuğunuz 5 yaşından büyükse, açıklamada biraz daha ayrıntılı bilgi verebilirsiniz. Samimi, empatik olun ve suçlayacı olmayın. Örneklendirmeniz bu durumu daha anlaşılır kılacaktır. Örneğin, derslerinde başarısı olan bir çocuğu görüşmeye hazırlarken ona şu açıklamayı yapabilirsiniz:
“Derslerinde daha başarılı olmak istediğini ama ders çalışırken zorluk çektiğini biliyoruz. Bu problem hakkında neler yapabileceğimizi danışmak için bir uzmana gideceğiz.”
- Çocuğunuz yabancı bir erişkinle sohbet edebilecek yaştaysa veya bunu yapabiliyorsa: ilk görüşmede tanışma amacıyla kısa bir süre psikiyatristle teke tek görüşmesi gerekeceğini de bilmelidir. Ayrılmaktan kaygı duyan çocuklar söz konusu olduğunda başta ebeveyn eşliğinde görüşme yapılabilir. Görüşmeye gelmeyi reddettiği takdirde bir kereliğine denemesini istediğinizi ve istemediği takdirde kendisini daha sonraki görüşmelere zorlamayacağınızı belirtin. Çocuğunuz görüşmeye gitmeyi kesin olarak reddettiği takdirde hekimin bir süre yalnızca ebeveynle çalışması ve danışmanlık yapması gerekebilir. Danışmanlık sayesinde çocuğun durumunda pozitif yönde gelişmeler olursa çocuk ileride görüşmeye daha istekli duruma gelebilir.
Dikkat Edilmesi Gereken Konular
- Psikiyatrik değerlendirme ve tanı bir süreçtir. Bir ya da iki görüşmeyle çocuğunuzun tüm duygu ve davranış sorunlarına çözüm önerilmesi mümkün değildir. Her sorun davranışın pek çok farklı açıklaması vardır ve çözüm yolları da buna göre farklıdır. Hekiminizin çocuğunuzu tanıması ve doğru tedavi yöntemlerine karar vermesi zaman alacaktır. Bu nedenle psikiyatrik değerlendirme çocuğunuzun başvuruya yol açan öncelikli sorununun niteliğine göre 1-4 görüşme sürebilir. İlk görüşme sonunda ancak bir ön tanı konuşulabilir. Görüşmeler arasında çocuğunuz hakkında bazı form ve ölçeklerin doldurulması, tetkiklerin yapılması, testlerin uygulanması gerekebilir. Çocuğunuzun davranışlarını kaydedeceğiniz günlükler tutmanız ya da video kayıtları yapmanız istenebilir. Hekiminiz çocuğunuzun durumunu evde, okulda ya da başka ortamlarda gözlemlemek isteyebilir. Tüm değerlendirmeler tamamlandıktan sonra size kesin tanı bildirilecek ve tedavi planı yapılabilecektir.
- Çocuğunuzun problemleri hakkında araştırma yapın, okuyun. FAKAT!!!Bilim insanları tarafından yazılmış kitap ve makaleleri tercih edin. İnternet üzerinden araştırma yapmak yararlıdır fakat internette doğru olmayan birçok bilginin de yer aldığını unutmamanız gerekir. Bu konuda hekiminizden öneri isteyebilir ve okuduklarınızın doğruluğunu teyit edebilirsiniz.
- İlaç tedavisi gerekli olur mu? Bazı psikiyatrik rahatsızlıkların-belirtilerin biyolojik alt yapısı olduğundan dolayı bir hekim için bazen ilaç tedavisi bir tercih olmaktan çıkıp zorunlu hale gelmektedir. Kabul edilmesi zor olsa da çocuğunuzun tedavi planı içinde ilaç tedavisi de yer alabilir.Çoğunlukla ilaç tedavisi psikoterapi ile birlikte uygulanmaktadır. Hekim, bildiği ve çocuğunuz için yararlı olacağına inandığı tedavi yöntemlerini kullanmak zorundadır. Hekiminizle bir güven ilişkisi kurmaya çalışın ve tedavi seçeneklerini önerilen tedaviyi tartışın.
- Randevunuza gelmeniz ya da gelemeyeceğinizi bildirmeniz önemlidir.Kullanmadığınız randevu saatinizden başka bir çocuğun yararlanabileceğini unutmayın.
