Çocuklarda Ateşli Havale

ÇOCUKLARDA ATEŞLİ HAVALE

Çocuklarda 6 ay ile 5 yaş arasında görülen, herhangi bir santral sinir sitemi hastalığı ya da elektrolit bozukluğu, zehirlenme gibi bir neden olmaksızın ateşle beraber ortaya çıkan nöbetlerdir.

Genellikle ilk 6 ay içinde görülmez. Hastaların yarısı 2 yaş civarındadır. Sıklıkla 8-18 ay arası görülür. 6 yaşından sonra görülmesi çok nadirdir. 5 yaş altı çocuklarda 53-4 civarı görülür. Ateşsiz nöbet geçirenler bu grupta değerlendirilmez.

Erkeklerde daha sık görülmektedir. Ateşli havale geçiren çocuklarda beyin ateş eşiği düşüktür. Bazı nedenler beyin konvülzif eşiğini düşürüp ateşi nöbeti kolaylaştırabilir. Bunlar çinko eksikliği, beyindeki sıvı elektrolit dengesizliği, melatonin salınımındaki dengesizliklerdir.

Ateşli havale hastalıkların ateşli döneminde görülür. Ateş 38 derece sıklıkla da 38.5 derecenin üzerindedir. Koltuk altı 37.5 derece, alından, kulaktan veya makattan 38 derece üzerinde ölçülürse ateş var demektir. 38 derece altında genellikle ateşli havale görülmez.

En sık ateşli havale nedeni olan hastalıklar üst solunum yolu enfeksiyonları, kulak iltihabı, tonsillit, döküntülü hastalıklar, üriner sisten enfeksiyonları ve gastroenteritlerdir.

Nöbet geçirmeye neden olan problem tam olarak bilinmiyor. Genellikle ateşe bağlı nöbet eşiğinin düşmesi ile ilgili olduğu düşünülüyor. Bazı nedenlerde nöbet oluşumunu kolaylaştırmaktadır. Ailede ateşli havale öyküsü, yaşın küçük olması, sinir sisteminin oluşmasında gecikme, bazı ilaçlar gibi nedenler nöbeti kolaylaştırmaktadır.

Ateşli havale basit ve komplike diye ikiye ayrılmaktadır. Basit nöbetler generalize olup süresi 15 dakikadan kısadır. Aynı günde tekrarlamaz ve genellikle ailede ateşli havale öyküsü vardır. Eeg ve laboratuvar tetkikleri normaldir. Ateş 38 derece üzerinde olup epilepsiye dönüşme riski azdır. Nöbet sonrası geçici nörolojik defisit ve postiktal dönem görülmez.

Komplike nöbetler. Ateş daha düşük iken geçirilebilir, aynı gün tekrarlayabilir ve 15 dakikadan uzan sürebilir. Genellikle nöbet fokaldir ve postiktal dönem gözlenir. 1 yaş altı tekrarlama ve epilepsiye dönüşme riski vardır.

Çocuklarda ateş başlarken sıklıkla huzursuzluk, emmeme, sıçrama, gözlerde kayma , dalgınlık gibi şikayetler ile başlayıp tüm vücutta kasılma ve gevşeme ağızda köpürme, gözlerde kırpışma ile devam edebilir. Nadiren sadece kol veya bacakta atma tarzında seyredebilir. Genellikle 1-2 dakikada sonlanır. Nöbet sırasında nefes alıp vermede düzensizlik, nabızda değişkenlik, el ve ayaklarda morama, dudakta morarma, idrar ve kaka kaçırma gözlenebilir.

Basit nöbetler genellikle beyinde bir hasara neden olmaz. 30 dakikadan uzun süren ve sık tekrarlayan fokal nöbetlerde beyinda hasar oluşabilir.

Anne ve babaların ateş nasıl ölçülür ve nasıl düşürülür bilmesi gerekir. Ateş ölçmeden önce koltuk altı kurulanmalı ve digital derece koltuk altında en az 3 dakika bekletilmelidirateşi 38 derece ve üzerinde olan bir çocuğa ateşli havale riski varsa ateş düşürücü verilmelidir. Ateş 38.5 derece üzerinde ise ılık suyla duş yaptırılmalıdır. Duş süresi ateş düşünceye kadar olmalıdır. 30 dakika içinde ateş düşmedi ise ateş düşürücü fitiller denenebilir. Ateşe neden olan durumun saptanması için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak uygun olacaktır. Ateşli çocuklar üşüyormuş gibi hissedilip üzeri örtülmameli ve ince kıyafetler giydirilmelidir.

Çocuk nöbet geçiriyor ise telaşlanmadan sakin olmak gerekir. Çocuk kasılmalar sırasında zara görmememesi için yumuşak bir yere yatırılmalı, etraftaki zarar verebilecek eşyalar kaldırılmalıdır. Ağız içindeki sekresyonlar havayollarına kaçmasın diye yan çerilip baş yükseltilmelidir. Ağız içi temizlenmelidir. Çocuğa bu esnada ağızdan su veya yiyecek verilmeye çalışılmamalıdır. Doktor önermiş ise rektal diazem yapılıp, hava yolu temizlenip en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Nöbet için tedavi başlanmış ise ilaçları düzgün ve uygun dozda kullanmak önemlidir. Doktor bilgisi olmadan ilaçların doz ve süresi değiştirilmemeli ve ilaçlar kesilmemelidir.

Ateşli havale tanısı öykü ve muayene ile konulmaktadır. Enfeksiyon ve ateş sebebini bulmak için muayene ve tetkikler gerekebilir. Menenjit konusunda şüphe varsa omurilik sıvısı alınıp incelenmelidir. Tanı için EEG yapılabilir. EEG ‘de ateşli havaleye özgü bir bulgu yoktur. Basit ateşli havalelerde EEG çekmeye gerek yoktur. Komplike nöbetlerde EEG bozukluğu daha sıktır. Genellikle EEG nöbetten 1 hafta sonra çekilmelidir. Viral enfeksiyonlar EEG ‘de bozukluğa neden olabilmektedir. Komplike nöbetlerde, uzun süren nöbetlerde MR ve BT çekilebilir. Tedavide dr gerekli görürse ilaç başlanabilmektedir.