İnek sütünde bulunan proteinlere karşı immünolojik mekanizmalarla oluşan reaksiyonlara inek sütü protein alerjisi (İSPA) adı verilir. Süt çocukluğu döneminde yüzde 2-3 oranında görülen İSPA, yaşamın ilk yılında en yüksek seviyeye ulaşır. İSPA süt çocuklarında çok geniş bir yelpazede ve farklı şiddette yakınmalar oluşturabilir. Erken bulgular ve geç bulgular arasında ayrım yapmak yararlıdır. Erken bulgular alerjen alındıktan sonra birkaç dakika ile 2 saat arasında değişen sürede ortaya çıkar. Geç bulgular ise alerjen alındıktan 48 saat, hatta 1 hafta sonrasına kadar belirti verebilir. Genellikle birden fazla yakınma, birden fazla sisteme ait bulgu vardır.
Bu belirtilere dikkat
İSPA’nın en sık belirtileri dışkıda çizgi şeklinde kanama, yüzde ve kollarda egzama, kusma, ishal, gelişme geriliği, erken doyma, beslenme reddi, şiddetli ve üçüncü aydan sonra devam eden kolik ve inatçı kabızlık olarak ortaya çıkabilir. İSPA tanısında ilk ve en önemli basamak iyi alınmış bir öykü, atopik hastalıkları içeren detaylı özgeçmiş ve soygeçmiş sorgulaması ve fiziki muayenedir. Birden fazla sistemi ilgilendiren yakınma ve bulguların varlığı ile alerji ve alerjik hastalıklar açısından pozitif aile öyküsü İSPA düşündürür.
Besin yükleme testleri ve tanı
Bu testler, besin alerjisi tanısında altın standart testlerdir. Yaşamın ilk yılında yükleme testi inek sütü bazlı bebek mamasıyla, 12 aydan sonra taze pastörize inek sütü ile yapılmalı. İSPA kesin tanısı inek sütü diyetten çıkarıldıktan sonra yakınmaların tamamen ortadan kalkması, inek sütü ile yükleme yapıldığında aynı yakınmaların ortaya çıkması, inek sütü diyetten tekrar çıkarıldığında yakınmaların kaybolması ile konur.
Mutlaka çocuk hekimine başvurulmalı
İSPA tedavinin temel prensipleri; doğru tanı, reaksiyonların tedavisi, eliminasyon diyeti, 2 yaş altındaki çocuklarda uygun mama kullanımı, destek tedavisi, büyüme ve gelişmenin takibi ve eğitime dayanır. Bu nedenle çocuğuna süt alerjisi tanısı konulan aileler mutlaka bir çocuk hekimine başvurmalı, çocuk hekimi tarafından düzenli bir şekilde tedavisi sürdürülmeli ve gelişimi yakın bir şekilde takip edilmelidir.
Anne sütüne devam edilmeli
İSPA tedavisinde; anne sütü alan bebeklerde anne sütüne devam edilmeli, klinik reaksiyonların annenin inek sütü alımı ile ilişkisi kesin olarak gösterilmişse, annenin diyetinden süt ve süt ürünleri çıkarılmalı. Anne sütü almayan bebeklerde ise inek sütü proteini içermeyen mamaların kullanımı önerilmektedir. Tedavide esas olan inek sütü proteininden tam olarak kaçınmaktır. İSPA yaşla birlikte düzelmektedir. Hastaların yüzde 50’sinde 1 yaşında, yüzde 75’inde 3 yaşında, yüzde 90’ında 6 yaşında tolerans gelişir. İSPA’nın devam ettiği hastalarda atopi ve pozitif aile öyküsü daha sıktır. Eliminasyon süresi çocuğun yakınmalarının ciddiyetine, spesifikiğe pozitifliğine bağlı olarak değişir. En az 6 ay veya 6-9. aya kadar eliminasyona devam edilmelidir.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Dr. Ali TUNÇ
Medical Park Tarsus Hastanesi
Trdoktor; blog sayfasıdır. Trdoktor blog sayfası üzerinde doktorların yazdığı makale ve videoları görünütleyebilirsiniz.