Karnın sağ üst kısmında bulunan, küçük bir armut şeklindeki safra kesesi kanallarla karaciğer, pankreas ve bağırsaklara bağlanır. Öğünler arasında karaciğer tarafından üretilen safra sıvısını depolayan safra kesesi yemek sırasında bu sıvıyı safra kanalı (ödyolu) aracılığıyla bağırsaklara gönderir ve bu sıvı gıdalar yoluyla alınan yağı sindirmek için kullanılır. 40 yaş ve üzeri kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülen safra kesesi taşı yiyeceklerden alınan yağın sindirilmesinde sorunlara yol açar. Bu nedenle özellikle yağlı bir yemek sonrası yaşanan aşırı şişkinlik ve karın bölgesinden başlayarak omuza vuran ağrılar safra kesesi taşı belirtisi olabilir.
Safra kesesi taşı bulunan kişilerin büyük çoğunluğunda herhangi bir belirti görülmez. Bu nedenle safra taşları "sessiz" bir sağlık sorunu olarak kabul edilir. Ancak safra taşı olan hastaların %20-30'u bazı belirtiler yaşayabilir ve belirtiler ortaya çıktığında şiddetlenme eğilimindedir. Safra kesesi taşının neden olduğu ağrılar genellikle karnın sağ üst köşesinde (kaburgaların alt bölgesinde) veya karnın hemen üstünde orta bölgede yoğunlaşır.
Ağrı şiddetlendikçe sırt bölgesine ve karnın geneline yayılabilir. Bu ağrılar süreklidir ve 10-15 dakikadan 1-2 saat varan sürelerde devam edebilir. Eğer ağrı 4-5 saatten uzun sürdüyse bu durum çoğunlukla safra kesesinin tahriş olduğu anlamına gelir. Ağrının şiddeti vücudun pozisyonu değiştikçe azalıp artmaz. Ağrının şiddetlenmesiyle birlikte kusma görülebilir. Bunlara ek olarak kişi aşırı terleyebilir, ateşi yükselebilir ve titreyebilir. Safra taşı nedeniyle gıdalarla birlikte alınan yağın sindirimi zorlaştığı için özellikle yağlı yiyecekler yedikten sonra aşırı şişlik oluşabilir.
Safra kesesi taşı tedavisi
Safra kesesi taşının tedavisi için izlenecek yol büyük oranda taşın büyüklüğüne ve bulunduğu bölgeye bağlıdır. Eğer taş küçükse, safra kesesi içindeyse ve safra akşında herhangi bir soruna yol açmıyorsa tedavi gerektirmez.
Ancak taş safra kanallarını, safra kesesini tıkayacak kadar büyükse, safra akışını engelliyorsa, şiddetli ağrılara yol açıyorsa ve bulunduğu bölgenin iltihaplanmasına neden oluyorsa tedavi edilmesi gerekir.
Safra kesesi taşlarının tedavisinde doktor hastanın genel sağlık durumuna, yaşına, taşların büyüklüğüne ve neden olduğu komplikasyonlara göre aşağıdaki tedavi yöntemlerinden birini veya birkaçını kullanabilir.
Beslenmenin Düzenlenmesi: Yağlı gıdalar ve süt ürünleri kısıtlanabilir ya da bir süre tüketilmez.
Litotripsi: Litotripsi özel bir alet yardımıyla şok dalgaları kullanılarak safra kesesi, böbrek ve üst idrar kanalında meydana gelen taş oluşumlarının kırılması yöntemidir. İşlem sonrası taşlar geçtiği bölgelere zarar vermeyecek kadar küçülür ve normal yollarla vücuttan atılır. Ancak bu yöntem ancak belirli büyüklükteki yumuşak taşlara uygulanabildiği için her hastada kullanılmaz.
İlaç Tedavisi: Safra taşı için ilaç tedavisi sık kullanılan bir yöntem değildir çünkü başarı oranı diğer yöntemlere göre daha düşüktür ve bu tip ilaçların güçlü yan etkileri bulunmaktadır. Ancak kişinin sağlık koşulları diğer tedavi yöntemleri için uygun değilse ilaç tedavisi düşünülebilir.
Safra Kesesi Taşı Ameliyatı: Safra kesesi taşı bulunan hastaların %80'i ameliyatla tedavi edilmektedir. Ameliyat 2 farklı şekilde uygulanmaktadır. İlki bölgede bulunan tüm taşların temizlenmesi, ikincisi ise safra kesesinin tümüyle alınmasıdır.
Ameliyat için doktorun kararına göre bölgede açılan küçük bir delikten içeri sokulan ve ucunda kamera bulunan tüple yapılan "laparoskopik ameliyat" veya açık ameliyat yöntemleri kullanılabilir. Hangi ameliyat yönteminin seçileceği daha çok taşların ne büyüklükte olduğu ve hangi bölgeleri etkilediğine bağlıdır.