Ortodonti: Kelime kökeni latince olup düzgün sıralanan diş anlamına gelmektedir. Dişlerin düzgün sıralanması günümüzde insanların estetik değerlerinin önem kazanmasından dolayı daha da önemli hale gelmiştir. Bu yüzden ortodonti özellikle son 15-20 yılda çok mesafe kat etmiştir.
Tedavi yaşı çocuklardan yetişkinlere kadar çıkmış, takılan tellerin şeffaf olanından dişlerin arkasına takılan tel brakete kadar varmıştır. Ve daha neler göreceğimizi de biz ortodontisler de hastalarımız kadar merakla beklemekteyiz.
Ortodontik tedavi: Ortodontinin ilk uygulandığı yıllar olan 1800’li yılların sonunda hedef sadece dişlerin düzgün bir şekilde sıralanamsını sağlamak olmuştur. O dönemde bu sonuç kabul edilebilir bir hedefti. Oysa ki günümüzde bu hedef artık ne hastalar ne de biz ortodontistler tarafından yeterli bir sonuç olarak Kabul görmektedir. Günümüzde ortodontik tedavide hedef
Dişlerin düzgün sıralanması
Alt ve üst dişlerin birbirine göre uyumlu olması
Alt ve üst diş kavsinin çeneyle uyumlu olması
Diş kavsinin çene ve yüz yapısı ile uyumlu olması.
Bruxism:(Diş gıcırdatma) Dişlerin işlevi dışında birbirine temas ettirilerek sürtünmesidir. Halk arasında en bilinen şekli diş gıcırdatmadır. Genelde bilinç dışında uyku esnasında meydana gelir. Özellikle ruhsal yapı ile parallellik gösterir. Gergin ve stressli ortamlarda bulunan kişilerde bu bir alışkanlık haline gelebilmektedir. Son yıllarda bilhassa artık ergen yaş seviyesine kadar bu tip şikayetler görülmektedir. Çocuklarda oluaşan sınav kaygılarının burda önemli bir faktör olduğu düşünülmektedir. İdeal yaklaşım gerek ergende gerekse çocukta ruhsal olarak stress ve gergin ortamdan uzak duracak bir yaşam tarzını seçmek veya en azından uyumadan önce bu şartlardan uzak bir şekilde uyumaya geçmeyi sağlamak gereklidir.
Uyku Apnesi: Apne" Yunanca bir kelimedir. "Nefessizlik" anlamına gelir. hastalık antik çağda tanınmaktadır. Hem de ülkemizde; Ege bölgesinde şarap tanrısı olarak da bilinen Herakliumun imparatoru Dionysius M.Ö. 350 yılllarında, Büyük İskender döneminde, yemeyi ve içmeyi o kadar seviyordu ki kısa süre içende aşırı şişmanladı ve uykusunda boğulacak kadar solunumu bozuldu. Bu duruma engel olmak için, hekimleri ilginç bir yöntem geliştirdiler. İnce uzun iğneleri, yağ dokusunu geçip kas dokusuna değecek kadar batırarak, ağrı verip Dionysius’u uykusundan uyandırıyorlardı. Dionysiusun uyku apneleri olduğu anlaşılıyor. Yine benzeri bir kişilik, Shakespeare’in Henri IV adlı eserindeki Sir John Falstaff da apne hastasıydı. Eserde aşırı kilolu, uyuklayan ve horlayan bir tip çizilmektedir. Aynı şekilde kısa boylu, kalın boyunlu Napolyon’un da apne hastası olduğu öne sürülmüş ve Waterloo savaşını bu yüzden kaybettiği spekulasyonu yapılmıştır.
Uyku apnesi tedavisi; Teşhisin konması çok önemlidir. Bu konudaki en önemli yöntem uyku laboratuvarında (polisomnografi) uyuyarak hastalığın sebebini ve şiddetini ortaya çıkarmaktır. Burada çıkan sonuca göre hava yolunun özellikle kapanmasını önleyecek dental yaklaşımlar ile horlamayı azaltıp yine havayolunu açık tutarak hastanın rahat nefes alıp vermesi sağlanabilir. Hastanın da daha sedanter yaşam dediğimiz oturmadan ziyade hareketli bir yaşam tarzına geçip olabildiğince kilo vermesi apne tedavisinde başarıyı olumlu etkilyecektir.
Çene eklemi rahatsızlıkları; Vucüdumuzun en karmaşık yapılarından biri de çene eklemidir. Hayatımız boyunca en fazla kullandığımız ve başka eklemelere benzemeyen özelliği ile de orijinal bir yapıdır. Bugün hala ciddi anlamda cerrahi tedavisi olmayan eklemlerden biridir.
Eklem sesi veya ağzı açamama gibi ağrılar ile çok karşılaşılmaktadır.
Tedavi yaklaşımında çok iyi bir muayene prolemin teşhisi ve devamında hastamızın hayat boyu daha dikkatli ve temkinli yaklaşımı ile tatmin edici sonuçlar elde edilebilir.
Yetişkin ortodontisi: Günümüzde özellikle estetik normlar insanların gündelik hayat kalitesini de direct etkilemektedir. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki dilerin bozukluğuna bağlı olarak gülemeyen bireylerin kendine güven anlamında ciddi eksiklikler olduğu görülmüştür. Bu durumda ortodonti bilim dalı da özellikle biolojik materyallerde meydana gelen hızlı innovatif değişimlere parallel olarak yetikin ortodontisi ortaya çıkmıştır. Bu ortodontide çocuklarda kullanılandan farklı olarak biraz daha kontrollu uygulamalara giderek yine kabul edilebilir güzel bir estetik diş dizilimi sağlamak mümkün olabilmektedir. Yine yetişkin hastalarda estetik braket ve tel takarak sosyal hayatta farkındalığı azaltarak hayat kalitesini düşürmeden tedaviyi yapmak mümkün olabilmektedir.
Ortognatik Cerrahi : Hastalarımızda problemler bazen çene düzeyinde olabilmektedir. Ortodontide kullanılan braketler ve teller ile bu problem çözmek mümkün olmamaktadır. Bu durumda hastalara yine önce braket ve tel takılır ve devamında çeneleri düzeltmek için hastaameliyata alınır. Bu ameliyatta dişler rehber alınarak çene uyuşmazlığı düzeltilir.
Doç.Dr. Oral Sökücü
Ortodonti
