Bayan Kısırlık Nedenleri

Bayan Kısırlık Nedenleri, İNFERTİLİTE NEDİR?   Kısırlık üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %10-15’ini etkileyen tıbbi bir problemdir.Kısırlık 1 yıl süren düzenli (haftada iki kez veya daha sık), korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama durumudur. Sağlıklı genç çiftlerde bir adet döngüsünde yaklaşık olarak gebe kalma şansı %15-25 kadardır. Yedi adet döngüsü sonunda bu oran %10’unun altına düşer ve oniki adet döngüsü sonunda çiftlerin yalnızca %3’ü gebe kalabilir. Ancak gebe kalabilmeyi zorlaştıran hastalığı olan ve kadınların 35 yaşından itibaren gebe kalabilme yeteneği azalacağından 6 aylık gebelik denemesi başarısızlığında kısırlık tedavisine başlanmalıdır.  İnfertiliteye kadın, erkek veya her iki çifti ilgilendiren sağlık problemleri neden olur . Ancak çiftlerin %20’sinde problemi açıklayacak herhangi bir neden bulunmaz(Açıklanamayan infertilite). İlerleyen yaş kadının gebe kalma kabiliyetini azaltmaktadır. Çünkü ovulasyon yani yumurtanın gelişip olgunlaşması ve salınımı süreci yavaşlamakta ve etkinliği azalmaktadır.    BELİRTİLER .Seyrek ovulasyon(yumurtlama) : Kadın infertilitesinin %20’sinden sorumludur. Adet döngüsü aralığının bir aydan uzun olması veya adet görememe ile karakterizedir. Yumurtalık kistleri de pelvik ağrıya yol açabilir ve normal adet döngüsünü engelleyebilir. .Tüplerin Tıkanıklığı: Tubal blokaj ya da tubal hasar, yumurtanın rahim içine transferi engelleneceğinden gebe kalmayı önleyebilir. Kadın infertilitesinin %30’undan sorumludur. Tubal hasar, daha önce geçirilmiş cerrahiye,önceki dış gebeliğe, endometriyozis ya da pelvik enfeksiyona bağlı olabilir.Ateşli veya ateş olmadan pelvik ağrı hikayesi pelvik enfeksiyonu ya da endometriyozu düşündürebilir. .Rahmin şeklinde ya da iç yüzeyinde anormallikler: Kadın infertilitesinin yaklaşık %20’sinden sorumludur. Uterin myomlar ve polipler aşırı adet kanamasına, ağrıya ve rahmin büyümesine yol açabilir.Rahim enfeksiyonları, düşükler, cerrahi düşükler ya da küretajlar sonucunda rahim içi yapışıklıklar gelişebilr. Bu tür yapışıklıklar infertiliteye neden olabileceği gibi adet kanama miktarının azalmasına ya da seyrekleşmesine de yol açabilir.    KADIN İNFERTİLİTESİ NEDENLERİ A.Genel Faktörler Sadece kadını etkileyen genel faktörler içinde yaş, sigara içimi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, aşırı kilolu ya da zayıf olmak sayılabilir. B.Yaş 27 yaşından itibaren fertilite (döllenme kabiliyeti) azalmaya başlar ve 35 yaşından itibaren ise dölenme yeteneği belirgin olarak düşer. Yumurtalık rezervi bakımından; normal bir kadın 30 yaşında yaşam boyu rezervinin %12’sine sahipken, 40 yaşında bu oran sadece %3’tür. 44 yaşında ise gebe kalma ihtimali tedaviye rağmen çok düşüktür. Bu nedenle kadın yaşı 35 altında iken bir yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayanlar değerlendirmeye alınırken, 35 yaş üzerinde bu süre altı ay olarak tavsiye edilir.  C. Sigara İçimi Sigara içimi yumurtalık işlevini olumsuz etkiler ve bu hasarın derecesi sigara içilen süre ve miktarına bağlıdır. Sigara içindeki nikotin ve diğer zararlı kimyasallar yumurta gelişimi, yumurtlama gibi gebe kalmayı etkileyen östrojen hormonunun görevini tam ve doğru şekilde yürütmesini engeller. Sigara ayrıca döllenmiş yumurtanın taşınması ve rahim tarafından tutulmasını da etkilemektedir. Sigaranın bu olumsuz etkilerinin bazıları kalıcı olmakla birlikte, sigaranın bırakılması daha fazla hasar görülmesini engelleyebilir. Sigara içenlerde, içmeyenlere göre infertil olma ihtimali %60 oranında artmıştır. Ayrıca sigara içenlerde tüp bebek ile eve bebek götürme şansı %34 azalmış ve tüpbebek yöntemiyle gebe kalmışlarda düşük riski %30 oranında artmıştır. D. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar İnfertiliteye yol açabilir. Çoğu kez semptom vermez. Eğer gözle görülür belirti varsa zamanında doğru tedaviyle üreme sistemine olumsuz etkisi önlenebilir.  E. Vücut Ağırlığı ve Yeme Bozuklukları:  İnfertil kadınların yüzde onikisinin kısırlık nedeninin çok düşük veya aşırı kilolu olunmasına bağlanmıştır. Yağ hücreleri, seks organları gibi östrojen (kadınlık hormonu) hormonu üretirler. Çok fazla yağ hücresi fazla hormon üreterek gebe kalma ihtimalini azaltmaktadır. Çok az yağ hücresi olması durumunda da yetersiz östrojen hormonu üretimine bağlı adet düzeni bozulmaktadır. Düşük ya da fazla kilolu kadınlar yumurtlamanın olmaması ya da yetersizliği yüzünden adet düzensizliği ile karşımıza gelirler. Bu nedenle daha yaşamın ilk yıllarında doğru beslenme alışkanlığının yerleşmesi üreme sağlığı için önemlidir.İnfertil her beş kadından birinin hayatının bir döneminde yeme bozukluğu sorunu olduğu kanıtlanmıştır. Ayrıca aşırı kilolu ve obez kadınların kısırlık tedavisi başarısını düşürebildiği ve tedavi maliyetini yükselttiğini ve gebe kaldıklarında yüksek riskli gebe olma ihtimalinin daha yüksek olduğu bildirilmiştir. F. Kemoterapi. Kısırlık için yüksek risk faktörüdür. Üç kür kemoterapi sırası yumurtalıklardaki yumurta sayısı azalırken 4 kür kemoterapi sonrası hormon düzeyi menopozal düzeylere ulaşmaktadır. Bu nedenle kemoterapi adayı olan hastalar, kemoterapi almadan önce yumurtalık dokusu, yumurta ya da embriyo dondurma gibi fertilite koruyucu metodlardan birini seçebilirler.  H. Diğer Genel Faktörler   Ciddi karaciğer ya da böbrek hastalığı Trombofili Uyuşturucu kullanımı I.Hipotalamo-hipofizer Faktörler Hipotalamik disfonksiyon Hiperprolaktinemi J.Ovaryan (yumurtalık ile ilgili) Faktörler Polikistik Over Sendromu Anovulasyon Azalmış yumurtalık rezervi Erken menapoz Luteal faz defekti Yumurtalık kistleri Gonadal Disgenezi (Turner Sendromu) Over kanseri L. Tubal (ektopik /peritoneal) Faktörler Endometriyozis Pelvik yapışıklıklar Pelvik Enflamatuar Hastalık Tubal tıkanıklık Tüp işlevlerinin yetersizliği M. Uterin(Rahim ile ilgili) Nedenler  Uterus şekil bozuklukları Uterus myomları Asherman Sendromu N. Servikal (rahim ağzı) ile ilgili nedenler Servikal darlık Antisperm antikorlar Servikal mukus yapı bozukluğu O.Vajinal Faktörler Vajinismus Vajinal obstrüksiyon Ö.Genetik Faktörler İntersekse yol açan durumlar (örneğin Androjen İnsensivite sendromu) Mayer-Rokitansky-Hauser Sendromu: 5000 kadında bir görülebilen, biyolojik olarak kadındır ama hiç adet görmemiştir ve rahim bulunmaz. Turner Sendromu        KADIN İNFERTİLİTESİNDE TANI Tanı tıbbi öykünün alınması ve fizik muayenenin yapılmasıyla başlar. Ayrıca değerlendirmeyi yapan hekim birtakım testler isteyebilir. Bu testler: Laboratuar Testleri:  Hormon testleri ve adetin ikinci veya üçüncü günü yapılan FSH, Östrojen hormonlarının ölçümü yumurtalık rezervinin değerlenlendirilmesinde kullanılır. Tiroid Fonksiyon Testleri ; Tiroid bezinin çalışmasını gösteren TSH düzeyinin konsepsiyon (döllenme) döneminde 1 ila 2 arasında değerde olması önerilmektedir. Midluteal progesteron hormon düzeyi ovulasyonun (yumurtlama) gerçekleştiğini teyit etmeye yardımcı olur.   2.Muayene ve Görüntüleme Sabahın erken saatlerinde vücut sıcaklığı ölçümü takibinin yapılması:Adet döngüsünün ikinci yarısında vücut sıcaklığında hafif bir artış tesbit edilmesi yumurtlamanın gerçekleştiği lehinde bulgudur. Yumurtlama Gösterge Testleri (LH kitleri):İdrarda yükselmiş LH hormonu düzeyine bakılan, eczanelerde kolaylıkla bulunabilen, evde uygulanabilen kolay bir testdir.  Endometriyal Örnekleme; uterus iç yüzeyinin değerlendirilmesi ve yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamaya yardımcıdır. Laparoskopik ameliyatla pelvik organların durumu, geçirilmiş pelvik enfeksiyonların izleri, tüplerin açıklığı, tüp-yumurtalık ilişkisi kontrol edilir. Fertiloskopi kısırlığın erken tanısı için kulaanılan yeni bir tekniktir. Pelvik muayene; pelvik enfeksiyon ya da pelvik organ anormalliklerinin tesbit edilmesine yarar. Postkoital test; ilişkiden sonra uygulanan, sık kulanılmayan bir testdir. Servikal (rahim ağzı) salgısında sperm hareketlerini ortaya koymaya yarar. Spesifik rontgen görüntüleme yöntemi:Histerosalpingografi(HSG) rahim iç yüzeyinin yeterliliğinin , rahim şekil bozuklukları, rahim perdesi(uterin septum) ortaya konmasında ve tüplerin değerlendirilmesinde değerlidir.    KISIRLIĞIN ÖNLENMESİNE YÖNELİK TEDBİRLER Düzenli yaşam koşullarının sağlanması: Gebe kalabilme kabiliyetini (fertilite) azaltan aşırı ekzersiz ya da kafein, sigara ve alkol tüketiminin düzenlenmesi Dengeli beslenme: İdeal kilonun korunması Hastalıkların tedavisi ve önlenmesi: Diabet, hipotiroidi gibi kronik hastalıklar önlenmeli ve tedavi edilmelidir. Kadın infertilitesine yol açabilen cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma sağlanmalıdır. Bu tür enfeksiyonlar, belirgin hasar yapmadan zamanında ve uygun tedavi edilmelidir. Düzenli jinekolojik muayene ve pap smear testi pelvik enfeksiyonların erken semptomlarını tespit etmede önemlidir.  Ebeveyn olma yaşının geçirilmemesi: Üreme yeteneği menapozdan önce tamamen kesilmez. Ama 27 yaşından itibaren azalmaya başlar ve artık 35 yaşında belirgin olarak azalmıştır. 44 yaşından sonraysa etkin kısırlık tedavisine rağmen gebe kalma ihtimali çok düşüktür. Ayrıca erken manopoz gibi bazı alışılmadık durumlar da göz önünde bulundurularak, ebeveyn olma yaşı ertelenmemelidir.    TEDAVİ Kadın infertilitesi tedavisi sıklıkla aşağıda açıklanan konvansiyonel yöntemlerle tedavi edilebilir.Bu tedavi yöntemleri:   Hormon Tedavisi: Hormonal dengesizlikte, endometriyozis hastalığında ya da kısalmış adet döngüsünde yararlıdır. Ovulasyonu uyarıcı ilaçların kullanılması Enfeksiyon varlığında antibiyotiklerin kullanılması Minimal invaziv cerrahi: Tüplerdeki, rahim ya da pelvik bölgedeki blokaj ya da yapışıklıkların giderilmesi. Tüp Bebek Tedavisi(invitro fertilizasyon) :Tubal blokaj ya da hasar varlığında başvurulur. Sperm ve yumurtanın döllenmesi laboratuar ortamında gerçekleşir ve döllenmiş yumurta rahim içine yerleştirilerek, implantasyona (rahim içine yuvalanma) yardımcı olunur.   REPRODUKTİF ENDOKRİNOLOJİ BÖLÜMÜ OLARAK TAVSİYELERİMİZ! Belirtilen süre içinde gebe kalamama!  Anormal kanama! Karın ağrısı! Ateş! Olağan dışı akıntı! İlişki sırasında ağrı veya rahatsızlık! Vajinal bölgede yanma ya da kaşınma ! Durumlarında hastanemize başvurunuz. Eğer varsa önceki tetkikleri ve önceden uygulanmış olan tedaviyle ilgili dökümanları yanınızda getiriniz