ANNE SÜTÜ ve EMZİRME
:..Başarılı Emzirmede 10 Adım..:
1. Kuruluşta çalışan tüm sağlık görevlilerine düzenli olarak iletilen yazılı bir emzirme politikası oluşturmak.
2. Bu politikayı yürütmek için gerekli becerileri tüm sağlık personeline kazandırmak üzere bir eğitin programı hazırlamak.
3. Tüm hamile kadınları, emzirmenin yararları ve yöntemleri konusunda bilgilendirmek.
4. Annelere, doğumu izleyen yarım saat içinde emzirmeye başlamaları için yardım etmek.
5. Annelere, nasıl emzireceklerini göstermek ve bebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl sürdürebileceklerini öğretmek.
6. Tıbben gereksinim olmadıkça, yeni doğana anne sütünden başka bir yiyecek ya da içecek vermemek.
7. Anne ile bebeğin 24 saat aynı odada kalmasını sağlamak (Rooming–in).
8. İsteğe bağlı emzirmeyi özendirmek.
9. Anne sütüyle beslenen bebeklere biberon veya emzik vermemelidir.
10. Anneleri, taburcu olduktan sonra da emzirmeye devam edebilmeleri, karşılaşabilecekleri sorunları çözebilmeleri, bebeklerinin ve kendilerinin kontrollerini yaptırabilmeleri açısından başvurabilecekleri sağlık kuruluşları ve emzirme destek grupları hakkında bilgilendirmek.
Anne sütü ile beslenme bebeklerin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için en uygun beslenme şeklidir.
Tıbben gerekli görülmedikçe, yeni-doğanlara yaşamın ilk 6 ayında anne sütü en uygun olan beslenme şeklidir.
Bebek doğar doğmaz anne memesi verilmeli, zorunlu kalınmadıkça bebeğe ilk 1 ay biberon ve emzik verilmesinden kaçınılmalıdır.
Bebek altı aylık olduktan sonra katı gıda başlanmalı, ama anne sütüne de devam edilmelidir. Ek gıdalarla birlikte anne sütü 2 yaşına kadar devam edilebilir.
Bebek üç aylık olduğunda anne sütünde hafif bir azalma olabilir, bebek emmeye devam ederse yeniden bir artma olur.
Bebek her ağladığında her isteyişinde emzirilmelidir. Sık emzirme, anne memesinin süt ile dolarak şişme ve ağrımasını, memelerin iltihaplanmasını önler.
Emzirme Tekniği
Anne sütü ile beslenmenin başlaması ve devam etmesini sağlamak için bebeğin emmesini kolaylaştırmak yönünden, ilk hamilelikte meme başının uygun masajlarla hazırlanması gereklidir. .
Meme masajı yapmak için eller yıkandıktan sonra, avuç içleri ile nazik hareketlerle meme sıvazlanır. Her meme için karşı taraf elin kullanılması daha uygundur. Masaja değişik noktalardan başlanarak, her zaman meme başına doğru sonlandırılmalıdır
Emzirmenin öğrenildiği ilk zamanlarda annenin yatarak veya rahat bir sandalyede oturuyor olması kolaylık sağlar. Anne koltuk altlarına ve sırtına yastık desteği yapabilir. Yatakta oturur durumdaysa dizlerini birleştirip yukarı doğru çekerek daha rahat bir oturma pozisyonu alabilir. Bebeğe destek olacak şekilde kucağına yastıkta koyabilir.
Anne bebeğini yatarak ta emzirmek isteyebilir. Bu durumda anne başının altına bir yastık koyarak yan yatar. Bebeğini de, ağzı meme başıyla aynı hizaya gelecek şekilde yanına yatırarak, başını dirseğine yaslayıp, koluyla onu alttan kavrar.
Bebek hangi pozisyonda tutulursa tutulsun, bebeğin yüzü ve tüm gövdesi anneye dönük olmalı, başı ense ve omuzlan annenin dirseğinin iç yüzüyle desteklenmelidir.
Bebeği tutarken baş ve gövdesinin aynı hizada olmasına dikkat edilmelidir. Yalnız başı anneye doğru, gövdesi dışarıya dönük olan bir bebek meme başını kavrayamaz.
Annenin bebeği tutan ön kolu onun sırtını, eli ise kalçasını destekleyecek şekilde olmalıdır.
Bebek hiçbir zaman yalnızca başından tutulmamalıdır, çünkü bu şekilde tutuluş bebeğin başının öne doğru itilmesine yol açar. Bebeğin anne memesiyle aynı hizada tutulmasına dikkat etmeli ve bebek, çenesi anne memesine değecek yakınlıkta olmalıdır.
Anne, serbest kalan elinin başparmağı memenin üstünde, diğer parmaklan altta olacak şekilde memeyi kavrar.
Bebek, dudaklarını ileriye uzatarak ağzını iyice açtığında, meme başıyla memenin bir kısmı bebeğin ağzına verilir ve aynı anda anne bebeği sıkıca kendine doğru çeker. Bu çekme, bebeğin burnu annenin memesine değecek, ancak nefes almasını engellemeyecek şekilde olmalıdır.
Meme burun deliklerine baskı yapıyorsa, annenin meme üzerindeki parmağını hafifçe memeye bastırıp, bebeğin rahatça nefes alıp vermesini sağlaması gerekir. Anne hiç bir zaman meme başını bebeğin ağzına sıkıştırmaya çalışmamalıdır.
Mümkün olduğunca her emzirmede yalnız bir memenizi veriniz. Emzirmenin başında sulu süt salgılanır, emzirmenin sonuna doğru ise son süt denen yağlı ve doyurucu süt salgılanır, bu nedenle her iki memeyi kısa süreli emen bebek hep sulu süt aldığı için aç kalabilir.
Sütün az olduğu hallerde, her ikisini birden vermek gerekir, fakat bu durumda daima meme sırası değiştirilerek verilmelidir. Bir önceki öğünde sağ meme ile başlanmışsa ikinci kez sol meme ile başlanmalıdır. Bunun önemli yararı her iki memeyi de günde bir kaç defa çocuğa açken vererek boşalmalarını ve bunun sonucu süt salgısının artmasını sağlamaktır.
Emzirmenin ilk beş dakikasında sütün en büyük kısmı emilir ve bundan sonraki dakikalarda alınan süt miktarı azalır. Bu sebeple göğsü iyice boşaltmak için 15-20 dakika emzirmek yeterlidir. Fakat bu süre her bebekte farklılık gösterebilir, ideal olan çocuk kendisi doyup memeyi bırakana kadar emzirmeye devam etmektir
Emzirme Etkisiz se
Meme ile bebeğin yanak ve çenesi arasında mesafe vardır ve bebek sadece meme başını tutmaktadır.
Bebek çok sayıda, kısa süreli, hızlı ve yüzeysel emme hareketler yapmaktadır. Yeterli miktarda süt gelmediği için bebek huzursuzdur, ağlar, memeyi almak istemez, reddeder. Anne meme başında acıma hisseder.
Bebeğin yalnızca meme başını emmesi halinde
Meme başı zedelenir, anne meme başında acıma hisseder.
Süt gelmesi ve sütün yapılması yeterince uyarılamaz.
Süt gelmediği için hayal kırıklığına uğrayan bebek emmeyi reddeder.
Pek çok anne bebeğini anne sütüyle beslemeyi istemiş olmasına rağmen meme başları acıdığı için emzirmekten vazgeçer. Bu nedenle emzirmenin henüz başlangıcında iken bebeğin memeyi doğru bir şekilde kavrayıp kavrayamadığının kontrol edilmesi çok önemlidir. Sadece meme başını emen bir çocuk, eğer uygun bir pozisyon verilirse, kısa sürede memeyi kavramasını öğrenir ve meme başındaki acıma ortadan kalkar. Ancak bu süre uzadığı taktirde anneye sabırlı olması söylenerek cesaret verilmelidir.
Anne Sütü ile beslenmede karşılanan güçlükler
Bebeklerin bazıları doğumdan sonra, annelerin memelerini iyi ememezler. Bunların hemen hepsinde bir neden bulunabilir. Ancak neden ne olursa olsun, annenin sütünün yeterli geldiğinden emin olunması gerekir.
İyi ememeyen bebekler, annelerinin memelerinden süt gelmesi için yeterli uyarı veremezler. Annenin sütünün bir an önce gelmesi için, anne emzirme girişiminden sonra, elleri ile memelerini boşaltmaya çalışmalıdır.
Emzirme Güçlüğünün en sık görünen nedenleri
Bebeğin Uykulu Olması:
Böyle durumlarda bebeği uyandırmak için şekil-1'deki hareket uygulanmalıdır. Bunun için bir elle bebeğin başı ve sırtının üst kısımları, diğer elle de bacakları tutulur. Bebek sırtından desteklenirken, bacakları oturur duruma getirilir. Bu işlem bebeği uyandırmak için birkaç kez tekrarlanır. Anne parmakları ile ilk gelen sütü hafifçe sağarak, bebeğin ağzına boşaltması, bebeğin yorulmadan ilk yudumu olmasını sağlar. Bu, bebeğin emme hareketlerinin başlamasına yol açar.
Bebeğin Huzursuz Olması:
Bebeğin huzursuz olduğu ve çok ağladığı (dolayısıyla yorgun olduğu) durumlarda da emmesi güç olabilir. Bunun için emzirmeye başlamadan önce, sakinleştirilmesi gereklidir.
Biberonla beslenen bebek:
Biberonun emziğine alışan bir bebek için, annenin memesini emmek oldukça güç bir iştir. Bu nedenle biberon verilen bebeklerin, daha sonra memeden emmeyi öğrenmeleri, biberonu tamamen bırakmaları zordur. Buna karşılık bebekler başlangıçtan beri annelerini emmeye alışmışlarsa, daha sonra herhangi bir nedenle kısa süreli biberon verilse bile annelerini daha kolay emerler.
Anne bebeğini direkt göğsünden emziremiyorsa, eli veya pompa ile sağdığı sütünü biberonla değil, kaşıkla vermelidir.
Meme uçlarının çökük olması:
Bebek çökük olan anne memesinin ucunu tutup emebilirlerse, bir kaç haftada bu sorunun çözümlendiği görülür. Çökük meme başlarının emzirmelerden sonra yeniden eski durumlarına dönmelerinin önlenmek ve emzirmeden önce de bebeğin tutabileceği kadar dışarı çıkmalarının sağlanmak için özel koruyucuların kullanılması gerekebilir.
Meme ile boğuşan bebek:
Özellikle memelerin iri olduğu durumlarda, bebek emerken burnu tıkanabilir ve rahat nefes alamaz. Bunu önlemek için emzirme sırasında annenin memesini parmakları arasında alıp, hafifçe sıkması meme ucunun biraz dışarı çıkmasını, bebeğin daha rahat etmesini sağlayacaktır.
Bebeğin bir memeyi daha az alması:
Bu durum emzirme sırasındaki yanlış duruşlara veya bir memeden daha kolay ve çok süt gelmesine bağlı olabilir. Böyle durumlarda önce sütün bol geldiği meme emzirilerek, diğer memeninde refleks olarak sütle dolması sağlanmalı, daha sonra diğer meme emzirilmelidir. Bu başarılı olmazsa, sütün az geldiği tarafta sütün tamamen kesilmesini önlemek için. elle veya aletle sağılmalıdır. Başarı sağlanamazsa annenin bir memesini emzirmesi de önerilebilir.
Sütün fazla gelmesi:
Memenin süt alma refleksinin fazla olması nedeniyle çok fazla sütün geldiği durumlarda, bebek bunu kolaylıkla yutamaz ve boğulur gibi olur, hatta bunu yutmaya çalışırken hava da yutar.
Böyle durumlarda bol miktarda gelen ilk süt bir kaba alınmalı, bebeğin memeyi emerek boşaltmasından sonra, bu süt kaşıkla bebeğe verilmelidir. Sütün çok bol olduğu durumlarda, her beslenmede annenin bir memesini emzirmesi önerilebilir.
Sezaryenle doğum:
Sezaryenle doğum annenin emzirmesine engel değildir. Sezaryenli anneler normal doğum yapanlar gibi bebeklerini emzirebilirler. Ancak bu annelerin karşılaştıkları iki önemli sorun vardır.
1- Annenin karnındaki ameliyat yerinin ağrısı, emzirmeyi unutturabilecek kadar fazla olabilir,
2- Bebeğin emzirilebilmesi için kucakta tutulması zordur.
Sezaryenden çıkan annelerin gerek anestezinin etkisinde olmaları, gerekse ameliyat nedeniyle hareketlerinin kısıtlanması nedeniyle desteklenmeleri gerekir. Genellikle bebek annesinin koltuğunun altına konan bir yastığın üzerine yatırılır ve emzirilir. Meme değiştirirken de hemşire yardımcı olur.
Bebeğin serviste izlenmesi gerekiyorsa ve anne bebeğinin yanına gidemiyorsa, sık sık elle veya aletle memeleri sağılarak, sütün kesilmesi önlemelidir. Sezaryen geçiren annelerin emzirmeleri kendi sağlıkları için de yararlı olur. Çünkü emzirme ile salgılanan hormon rahimim normal büyüklüğüne daha kısa zamanda gelmesini sağlar. Ameliyattan sonra anneye düşük dozlarda verilen ve süte geçen ağrı kesiciler, bebek için genellikle zararlı değildir.
Sezaryen geçiren annelerin emzirmeleri kendi sağlıkları için de yararlı olur. Çünkü emzirme ile salgılanan hormon rahimim normal boyutlarına daha kısa zamanda gelmesini sağlar. Ameliyattan sonra anneye düşük dozlarda verilen ve süte geçen ağrı kesiciler, bebek için genellikle zararlı değildir.
İKİZ BEBEKLER:
Bu bebeklerin beslenmeleri için iki misli anne sütüne gerek vardır ve annenin memeleri bu kadar sütü kolaylıkla yapabilir. Öncelikle annelerin bu konuda kendilerine güvenmeleri sağlanmalıdır.
İkiz bebekler çeşitli sorunları nedeniyle hastanede bile yatsalar, örneğin biri doğrudan emzirilerek diğeride sağılan sütle beslenebilir. İki bebeğin aynı anda veya ayrı ayrı beslenmeleri tamamen anneye kalmıştır.
İkizlerin aynı anda emzirilmeleri hem daha pratiktir, hem de anneye zaman kazandırmış olur.
İkizlerden biri daha büyükse emme kuvvetleri farklı olabileceğinden, her emzirmede bebeklerin emdikleri memenin değiştirilmesi önerilmektedir.
Ayrıca daha aç gözüken bebek, daha dolgun memeden emzirilmelidir.
Annelerin ikiz bebeklerini aynı anda nasıl emzirebilecekleri şekil 2'de gösterilmektedir.
Üçüz bebekler de ikizler gibi beslenebilir. Ancak annenin üç bebeği birden besleyebilecek kadar sütü olmayabilir.
ERKEN DOĞAN BEBEKLER:
Erken doğmuş düşük kilolu bebeklerin emme refleksi zayıf olabilir, yardımcı olunması gerekebilir. Yastık üzerine yatırılarak tutulmaları emzirilmelerini kolaylaştırır.
Genel durumu iyi ve nispeten kilosu normal erken doğmuş bebekler, zamanında doğmuş bebekler gibi, hemen emzirilmelidir.
Erken doğmuş bebekler bir iki saatte bir emzirilmelidir. Bu bebekler kolaylıkla yorulup, uyudukları için emzirmeler kısa süreli (2-3 dakika) olabilir. Emzirmeler bebeğe göre ayarlanmalıdır. Bebek büyüdükçe, zamanında doğan bebekler gibi emzirilmelidir.
Bebek uykuya eğilimli ise, uyandırma hareketleri yaptırılmalıdır.Yoruldukları için okşanarak veya hafifçe vurularak emmelerinin devamı sağlanabilir.
Pamukçuk:
Gebe kadınların vajinalarında mantar enfeksiyonları sık oldu?undan, bebekler do?um sırasında kolaylıkla hastalanabilir. Annenin meme enfeksiyonlarının kaynağında genellikle bebeklerinin ağzıdır.
Bebeğin ağzındaki ve annenin memesindeki enfeksiyonlar emzirmeyi zorlaştırabilir. Böyle durumlarda gerekirse doktorunun önereceği ilaçlar kullanılmalıdır. Bebekler ağızlarına soktukları şeylerle yeniden enfekte olabilecekleri için, bu tür malzemelerin yirmi dakika kadar suda kaynatılmaları uygun olur.
ANNE SÜTUNUN SAĞILMASI:
Anneler oturur ve hafif öne eğik durumda, sol el ile memelerini sağarken, gelen sütü sağ el ile tuttukları şişe içinde toplarlar. Bu amaçla; Baş parmak üstte, işaret parmağı altta olacak şekilde, meme, meme ucunun biraz gerisinden, iki parmak arasında tutulur ve meme elle göğüs duvarına (arkaya) doğru bastırılarak sıkıştırılır.
Parmakların ikisi birden, birbirlerine doğru hafifçe sıkılır. Bu işlem sırasında parmaklar ayrılmamalı ve kesinlikle meme ucu dışarıya doğru çekilmeme-lidir. Bu sıkıştırma ile sütün iyice dışarı çıkması sağlandıktan sonra, aynı işlem bir kaç kez tekrarlanır. 
Bir meme elle sağılıp boşaltıldıktan sonra, aynı işlem diğer memede tekrarlanmalıdır. Bazen anne bir memesini sağarken, refleks yolla, diğer memeden de süt gelebilir.
İster elle, ister pompa ile olsun memenin sağılması ile az miktarda süt gelirse üzülmemelidir. Çünkü sütlerin bol olduğunu söyleyenler bile, genellikle 250-300 ml'den fazla süt alamazlar.
Bazen sütle dolu olmaları nedeniyle sert ve ağrılı olan memelerin elle sağılmalar! zordur. Böyle durumlarda ılık bir duş alınması ve duş alırken suyun sırttan gelip, omuzlardan öne aşağıya (memelere doğru) gelmesinin sağlanması yararlı olur. Hatta banyoda memeler ılık su ile dolu bir kap içine konursa, süt geldiği görülebilir. Ilık duş alınamıyorsa, memelerin üzerine ılık kompres de yapılabilir.
Bazı anneler memelerini elle boşaltmada başarılı olamazlar. Bunun başlıca nedenleri;
1- Parmakla meme başı sıkıştırılırken, memenin göğüs duvarına (arkaya) doğru itilmemesi,
2- Uygulamanın boş memeye yapılmasıdır.
SÜTÜNÜZÜ NASIL SAKLAYACAKSINIZ?
Sütünüzü sağdıktan sonra hemen bebeğinize vermeyeceksiniz uygun şartlarda saklamalısınız. Annelere kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla süt saklama poşetleri üretilmiştir. Disposable yani tek kullanımlık üretilen torbalar, pompa aparatına takılabilmektedir. Böylece süt steril olan bu poşetlere doğrudan sağılabilip ve klipsle ağzı hemen kapatılarak bekletmeden korunabiliyor. Üzerine tarih etiketini de yapıştırdıktan sonra güvenle buzdolabınızda saklayabiliyorsunuz.
Sütünüzü derin dondurucuda 3 - 4 ay
Buzdolabında 24 saat, oda sıcaklığında (25 C) ise 4 - 6 saat saklayabilirsiniz.
Dondurucudan Çıkardığınız sütünüzü bebeğinize verebilmeniz için ;
Buzluktan normal dolap bölümüne alıp çözülmesini bekleyin
Sonra benmari usulü, ılık su dolu bir kapta istediğiniz sıcaklığa (37°C) gelinceye kadar ısıtabilirsiniz.
Poşeti kaynamış suya doğrudan koymayın ve bebeğinize sütü vermeden önce mutlaka sıcaklığını kontrol edin.